Բառ, բառիմաստ, ուղղագրություն, ուղղախոսություն։

1. Բառաշարքից ընտրի՛ր և գրի՛ր հոմանիշների 5 զույգ:
   Քամի-փոթորիկ
   կապույտ-Մով
   համազգեստ-Հանդերձ
   աշխույժ-Ժիր
   Կատար-գագաթ
3. ­Դո՛ւրս գրիր փակագծում գրված բառի 4 հոմանիշ:
   ա) գլուխ, աչք, մարզ, վարս, կես, հեր, գես, սանրվածք, ծամ, մաշկ
   (մազ),
   բ) դեղնավուն, բիլ, մանուշակ, կտոր, երկնագույն, լաջվարդ, լուսնյակ, մով, արմատ, ամպագույն
   (կապույտ),
   գ) սարսափ, ցնցում, տենդ, ահ, փախուստ, ախուվախ, զարհուրանք, սարսռալ, երկյուղ, վախկոտ
   (վախ):
4. Գտի՛ր տրված բառերի հոմանիշը:
   ա) հուր, բոց, հրդեհ-կրակ ,
   բ) երեկո, արևամուտ, մթնշաղ- մութ,
   գ) մտորել, խորհել, կշռադատել-մտածել

Ընդգծի՛ր այն բառերը, որոնք սկսվում են բաղաձայն հնչյունով:
Բնօրրան, ելևէջ, էջանշան, եղնիկ, թախծօրոր, էժանագին, ոզնի,
երամ, գետեզր, խավիար, ողկույզ:

4. Ընդգծի՛ր տրված բառերի երկհնչյունները:
   Բամբակյա, բայց, գոյ, եզակի, երեկոյան, կահույք, կայմ, այդքան,
   քնքշաբույր:
5. Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը՝ է կամ ե:
6. Պարղեանակ, վայրէջք, չեմ ուզում, որևէ, չէի գտել, անմիջապես վազեց, երբևիցե, հնէաբան, էլեկտրակայան, տեսաէկրան, իսկույնևեթ, ծովեզր, ամենաէժան:
7. Գրի՛ր հատուկ անուններ (մարդկանց անուններ, ազգանուններ,
   մայրցամաքների-Եվրոպա, Եվրասիա։
   քաղաքների-Էրեբունի, Երևան,
   գետերի-
   ծովերի-
   լճերի-
   անուններ-
   և այլն), որոնք սկսվում են Ե-ով և Է-ով:
8. Գրի՛ր տրված բառերի հոմանիշները:
   Աղոթատուն, անուրջ, գույն, վախ, բախտավոր, յասաման, ուժ, ապերախտ, դրախտ, օտարական:
9. Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառը: Թր-վել, խ-ճալի, որև-, բար-իկ, խեղ_վել
10. Կետերի փոխարեն լրացրո՛ւ համապատասխան բառը: Մեղրի պես….., պողպատի պես…., աղավնու պես…., ջրի պես …., եղնիկի պես…., մոր նման…., հայրենիքի նման …., ամառվա մրգերի նման….:
11. Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը՝ օ կամ ո: Ականջ-ղ, աման-րյա, օր-րոց, երկար-րյա, արևազ-ծ, բն-րրան, արջա-րս, կիրակն-րյա, —վքեր, հատրյակ, չգնել, միջրե, չգևորել, դանավ, ան_թևան:
12. ­Հետևյալ արմատներով բառե՛ր կազմիր այնպես, որ մի դեպքում
    նրանք լինեն առաջին բաղադրիչ, մյուս դեպքում՝ երկրորդ: Արտասանի՛ր այդ բառերը և բացատրի՛ր կազմությունը՝ ոսկի, որդ, որմ,
    օր, օղակ, օձ:
    Նմուշ՝ ոճ-ոճաբան-նրբաոճ:
13. ա) Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը՝ օ կամ ո:
    Քնքշ-րեն, սև-րակ, մի-րինակ, մեղմ-րեն, ընդ-րինակելով, ոսկեզ-ծեց, նրբ-րեն, տրտ-մրոր

Հայերենի երկհնչյուններն են. 

յո– արդյոք, յոդ, յոթ, արքայորդի

Մեղուն ու մարդը
Մեղուն մեկ անգամ հարցրեց իր տիրոջը:
– Քո կենդանիներից ո՞րն է ամենից օգտակարը:
– Գիտեմ, դու երևի կարծում ես, թե ամենից օգտակարը դու ես, բայց սխալվում ես, –
պատասխանեց տերը:
– Ինչպե՞ս, տեր, ո՞րն է այն կենդանին, որ ինձանից ավելի օգտակար է:
– Ոչխարը:
– Այդ հաշիվ չէ, տեր. ոչխարը իմ հասակակից չէ: Նա մի ահագին կենդանի է, իսկ ես մի
միջատ եմ: Դու պետք է ինձ իմ ընկերների հետ համեմատես:
– Շատ բարի. շերամը քեզ պես փոքր է, բայց քեզանից շատ օգուտ է տալիս:
– Շերամը ո՞րն է:
– Շերամն այն իմաստուն որդն է, որ մեզ համար աննման քնքուշ մետաքս է շինում:
– Հա˜ , իմացա, այդ այն շատակեր ճիճուն չէ՞, որին անդադար կերակրում եք թթան
տերևներով:
– Նա ինքն է:
– Բայց գիտե՞ս, տեր, նրա չափ որ մեզ էլ կերակրեք, մենք մեղրի տեղ ոսկի կշինենք ձեզ
համար: Դուք ոչ մի կենդանի չունեք, որ իր կերակուրը մեզ նման ինքը լինի շինելիս և
ուրիշներին էլ բաժին լինի տալիս: Այնպես չէ՞, պարոնս:
– Այո, այդ կողմից դու ուղիղ ես . մենք դեպի ձեզ շատ ապերախտ ենք, որովհետև
բոլորովին անխնամ ենք թողնում ձեզ…
Մեղուն ուրախացավ տիրոջ պատասխանիցը և թռավ նստեց վարդենու վրա:
1902

Վերլուծություն

285. Տրված բայերի հրամայական ձևե՛րը կազմիր:
Օրինակ՝
գրել – գրի՛ր – գրեցե՛ք, աղալ – աղա՛ – աղացե՛ք:
2. Սիրել,- սիրիր-սիրեցեք
կանչել,- կանչիր-կանչեցեք
նկարել-նկարիր-նկարեցեք
լսել-լսիր-լսեցեք

նստել-նստիր-նստեցեք
կանգնել-կանգնիր-կանգնեցեք
զանգել-զանգիր-զանգեցեք
կապել-կապիր-կապեցեք
փրկել-փրկիր-փրկեցեք
կապկպել-կապկպիր-կապկպեցեք
կոտրատել-կոտրատիր-կոտրատեցեք
կապոտել-կապոտիր-կապոտեցեք

Բ. Խաղալ-խաղա-խաղացեք
սողալ-սողա-սողացեք
կարդալ-կարդա-կարդացեք
գնալ-գնա-գնացեք
մնալ-մնա-մնացեք
գոռալ-գոռա-գոռացեք

286. Տրված բայերը հրամայակա՛ն դարձրու և Բ շարքի բայերի հրամայական ձևերով կազմիր նախադասություններ:
Ա. Հեռանալ-հեռացիր-հեռացեք
գոհանալ-գոհացիր-գոհացեք
վախենալ-վախեցիր-վախեցեք
կամենալ-կամեցիր-կամեցեք
հասնել-հասիր-հասեք
թռչել-թռչիր-թռչեք
մեռնել-մեռիր-մեռեք
կորչել-կորչիր-կորչեք
փախչել-փախչիր-փախչեք։

Բ. Ուտել-կեր-կերեք
գալ-եկ-եկեք
տալ-տուր-տվեք
լինել-եղիր-եղեք
տեսնել-տես-տեսեք
ելնել-ել-ելեք:
Նարեկ եկ գնանք պարտեզ։
Երեխաներ տվեք պատասխան իմ հարցին։
Տեսեք թե ինչպիսի գեղեցիկ ծաղիկ է։
Ոտքի ելեք, կանգ չառնեք այլևս։

287 Հրամայի՛ր և արգելի՛ր (տե՛ս օրինակը): Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ՝
հավաքել – հավաքեցե՛ք կամ հավաքե՛ք – մի՛ հավաքեք:
Մաքրել – մաքրեցե՛ք – մի՜ մաքրեք:
Գնալ – գնացե՛ք – մի՜ գնաք կամ մի՜ գնացեք:
Հեռանալ – հեռացե՛ք – մի՛ հեռանաք կամ մի՛ հեռացեք:
Վճարել,- վճարեք-մի վճարեք
հաշվել-հաշվեք- մի հաշվեք,
հանել-հանեք- մի հանեք
գումարել-գումարեք- մի գումարեք
գողանալժ-գողացեք -մի գողացեք
բարձրանալ-բարձրացեք-մի բարձրացեք
խաղալ-խաղացեք-մի խաղացեք

խոսել-խոսեք-մի խոսեք
փորել-փոխեք-մի փոխեք
գիտենալ-իմացեք-մի իմացեք
մոտենալ-մոտեցեք- մի մոտեցեք:

288. Դպրոցում և տանը գործածվող հրամաններ (հրամայական նախադասություններ) գրի՛ր: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու։

Ժխտական խոնարհում

289. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ։

Ինչի՞ միջոցով արեցիր:
Օրինակ՝
Նա երեկոյան բակում էր: – Նա երեկոյան բակում չէր:
Ձկների բնակարանը ծովն է:-Ձկների բնակարանը ծովը չէր։
Հատուկ նշված տեղով անցավ փողոցը։-Հատուկնշված գտեղով չանցավ փողոցը։
Առանց ջրի կյանք կա:- Առանց ջրի կյանք չկա։
Ճահճուտներում փարթամ խոտ ու հսկա ծառեր կան:-Ճահճուտներում փարթան խոտ ու ծառեր չկան։
Առակագիր Կռիլովը երկար ժամանակ աշխատեց Պետերբուրգի
հանրային գրադարանում:-Առակագիր Կռիլովը երկատ ժամանակ չաշխատեց Պետերբուրգի
հանրային գրադարանում:

290. Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ։
Ի՞նչ փոփոխություններ կատարեցիր:
Մարդը թափահարում է դրոշակը։ – Մարդը չի թափահարում՝ դրոշակը։
Խաչմերուկում շարժումը կառավարում է լուսակիրը:-Խաչմերուկում շարժումը չի կառավարում  լուսակիրը:
Այդ լճի ջրերը սառչում են:-Այդ լճի ջրերը չեն սառչում:
Նա իր երգը հորինել է ժողովրդի համար:-Նա իր երգը չի հորինել  ժողովրդի համար:
Շունչը պահած մարդը կարողանում է ջրի տակ մի րոպեից ավելի
դիմանալ:-Շունչը պահած մարդը չի կարողանում ջրի տակ մի րոպեից ավելի դիմանալ:
Նա հետաքրքրվում էր ամեն ինչով:-Նա չէր հետաքրքրվում ամեն ինչով:-
Նրա հարցերի թիվը հիմա մեծացել է:-Նրա հարցերի թիվը հիմա չի մեծացել:-
Երկու գրքերն իրարից տարբերվում են։-Երկու գրքերն իրարից չեն տարբերվում։

Բայը ցույց է տալիս գործողություն։ Բայի ուղիղ ձևերն ունեն – ել կամ -ալ վերջավորություն (խոսել, խաղալ):
Բայն ունի երեք դեմք` (I, II, III), և երկու թիվ (եզակի, հոգնակի), որոնք արտահայտվում են բայական համապատասխան վերջավորություններով կամ օժանդակ բայի ձևերով (եմ, ես, է, ենք, եք, են, էի, էիր, էր, էինք, էիք, էին):
Բայը կարող է ցույց տալ ներկայում կատարվող, անցյալում կատարված կամ դեռ չկատարված, կատարվելիք գործողություն։ Ըստ դրա էլ բայն ունի երեք ժամանակ` ներկա (գրում եմ), անցյալ (գրել եմ, գրեցի, գրում էի) և ապառնի (գրելու եմ, գրեմ, կգրեմ, պիտի գրեմ):

Ապրիլի16, երեքշաբթի

1)Ղազարոս Աղայանը ծնվել է 1840 թվականում ապրիլի 4ին

2)ծննդավայր Վրաստանի նահանգներից մեկը Թիֆլիսում  Ռուսական կայսրություն

3)վաղճանվել է Թիֆլիս Ռուսական կայսրություն

4)Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն

5) կրթություն Ներսիսյան դպրոց

6)զավակ Մուշեղ Աղայան

աղբյուր; Wikipedia

210. Հարցում արտահայտող բառը տրված բառերովկամ նրանցով կազմված բառակապակցություններովփոխարինի՛ր: Տրված բառերից ո՞րը ի՞նչ ձևով գրեցիր:

Գիրքը որտե՞ղ է:
Պայուսակ, գրադարակ, հեռուստացույց, պահարան, սեղան, ձեռք, աթոռ, լիճ:

՝Գիրքը պայուսակում է,գրադարակում է,հեռուստացույցի վրա է,պահարանում է,սեղանին է, ձեռքին է, աթոռին է,լճում է։

211. Բառակապակցություններ ևնախադասություններ կազմի՛ր հարցում արտահայտող որտե՞ղ բառի փոխարեն տրվածգոյականները գրելով: Տրված բառերից ո՞րը ի՞նչ ձևովգրեցիր:

Որտե՞ղ լինել:
Երեխան որտե՞ղ է:
Դպրոց, տուն, դասարան, բակ, փողոց, մանկապարտեզ:

Երեխան՝ դպրոցում է,տանն է,դասարանում է, բակում է, փողոցում է,մանկապարտեզում է։

212. Ընդգծված բառերը հականիշ բառակապակցություններով փոխարինի՛ր:

Ոգևորությամբ անել, համոզմունքով գործել, ուրախությամբ դիմավորել, հուզմունքով սպասել, եռանդով պաշտպանել, անհանգստությամբ մտածել:

Տհաճությամբ անել,կասկածանքով գործել․տխուր  դիմավորել, ուրախսպասել,ծուլորեն պաշտպանել,հանգիստ մտածել

213. Ընդգծված բառերը նույնարմատ (նույն արմատնունեցող) հականիշ բառերով փոխարինի՛ր: Գոյականներն ի՞նչ ձևով դրվեցին:

Օրինակ՝
անբեղ մարդ – բեղով մարդ:

Անլուսամուտ սենյակ, անդուռ պահեստ, անծխնելույզվառարան, անդանակ մորթել, անշնորհք նստել, անկարգ գնալ:

Անլուսամուտ սենյակ-լուսամուտով սենյակ,անդուռ պահեստ-դռնով պահեստ, անծխնելույզվառարան-ծխնելույզով վառարան,անդանակ մորթել-դանակով մորթել,անշնորհք նստել-շնորքով նստել,անկարք գնալ-կարգով գնալ։

214. Բառերի իմաստն արտահայտի՛ր հոմանիշբառակապակցություններով:

Օրինակ՝
օրենքով – ըստ օրենքի, օրենքի համաձայն կամ՝համաձայն օրենքի:

Կարգադրությամբ, նախասիրություններով, որոշմամբ, պատասխաններով, դիմումով, պատմածով, խնդրանքով:

կարգադրությամբ-ըստ կարգի,կարգի համաձայն,համաձայն կարգի

նախասիրություններով-ըստ նախասիրության,նախասիրության համաձայնմ,համաձայն նախասիրության

որոշմամբ-ըստ որոշման ,որոշման համաձայն, համաձայն որոշման

պատասխաններով-ըստ պատասխանի,պատասխանի համաձայ,համաձայն պատասխանի

դիմումով-ըստ դիմումի,դիմումի համաձայն,համաձայն դիմումի

պատմվածք-ըստ պատմվածքի,պատմվածքի համաձայն,համաձայն պատմվածքի

խնդրանքով-ըստ խնդրանքի,խնդրանքի հաձայն,համաձայն խնդրանքի

215. Փակագծի բառը պահանջվող ձևով գրի՛ր:

Օրինակ՝
Ներկը (վրձին) պատին էր քսում ու հիացած նայում իր(արած): – Ներկը վրձինով պատին էր քսում ուհիացած նայում իր արածին -. (Ինչո՞վ քսել, ինչի՞ննայել):

Գերմանացի փիլիսոփա Կանտը ծնվել է(Քյոնիգսբերգ) և այնտեղ է ութսուն տարի հետոմահացել է:

Գերմանացի փիլիսոփա Կանտը ծնվել է Քյոնիսբերգում և այնտեղ էլ  ութսուն տարի հետո մահացել է։

Նա իր մտքով ընդգրկել է ոչ միայն Երկիր(մոլորակ), այլև Արեգակնային (համակարգ) և ողջ(տիեզերք):

Նա իր մտքով ընդգրկել է ոչ մի այն Երկիր մոլորակը,այլև Արեգակնային համակարգը և ողջ տիեզերքը։

Սակայն կյանքի (ընթացք) Կանտը, կարելի է ասել, դուրս չեկավ հայրենի (քաղաք):

Սակայն կյանքի ընթացքում Կանտը , կարելի է ասել, դուրս չեկավ հայրենի քաղաքից։

Նրաամենահեռավոր ճամփորդությունը եղավ Պիլաու(գյուղ) գնալը, որը (Քյոնիգսբերգ) ընդամենըքառասունհինգ կիլոմտր էր հեռու:

Նրա ամենահեռավոր ճամփորդությունը եղավ Պիլաու գյուղ գնալը , վորը Քյոնիսբերգից  ընդամենը քառասունհինգ կիլոմետր էր հեռու։

Խոսքում գոյականները գործածվում են ուղիղ և թեքված ձևերով:
Գոյականը հոլովել նշանակում է խոսքի մեջ այլ բառերի հետ կապվելու համար տարբեր ձևեր (հոլովներ) կազմել։  Հոլովել – հին հայերենով նշանակում է.՝ գլորել, թավալել, շրջել, փոխել: Երբ բառը թեքվում , կամ   հոլովվում է, սովորաբար նրա ուղիղ ձևին համապատասխան վերջավորություն է ավելանում (ի, ից ով, ում և այլն): Վերջավորությունից առաջ եղած մասը բառի հիմքն է:

Գոյականի թիվը

186. Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանրություն ունեն, որ նույն շարքի մի բառը չունի:
ա) Երաշտահավեր​  բ) Մանուկներ                ​ գ)  Հատիկներ
     դեղձանիկներ​                երեխա​                                     կապիկներ
     վագրեր​​                               պատանիներ​                       ձագուկներ
     առյուծներ​                          երիտասարդներ​           կանայք
     սիրամարգ​                          մարդիկ​                             տանտիկիններ

Գ շարքի բոլոր բառեր բառերը հոգնակի են։

187. Տրված բառախմբերի տարբերությունը գտի՛ր ևբառախմբերն անվանի՛ր:

Ա. Շինարար, վարպետ, գեղեցկուհի, տարի, գիրք, տետր, գազան, վանդակ:

Ա շարքում բառերը գրված են եզակի թվով։

Բ. Շինարարներ, վարպետներ, գեղեցկուհիներ, տարիներ, գրքեր, տետրեր, գազաններ, վանդակներ:

Բ     շարքում բոլոր բառերը գրված են հոգնակի թվով։

188. Բառախմբերի կազմման օրինաչափությունը գտի՛ր և Բ խումբն ինքդ լրացրո՛ւ:

Ա. Սար, հայ, կաթիլ, ուսուցիչ, մայր, մատանի, տատ, կատու, թութակ, գրպան:

Ա խմբում բառերը եզակի թվով են գրված
Բ. Սարեր, հայեր, կաթիլներ, ուսուցիչներ,մայրեր,մատանիներ տատեր ,կատուներ, թութակներ,գրպաններ

Բ խմբում բառերը գրեցինք հոգնակի թվով

189. Տրված նախադասությունը կարդա՛ և հարցերինպատասխանի՛ր:
187 և 188-րդ վարժությունների Ա խմբերում եզակիթվով դրված գոյականներ են, իսկ Բ խմբերում նույնգոյականներն են՝ հոգնակի թվով:
1. Գոյականը քանի՞ թիվ ունի:

Գոյականը ունի 2 թիվ՝ եզակի և հոգնակի։
2. Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականի եզակի թիվը (եզ – միակ, մեկ հատ):

Գոյականի եզակի թիվը ցույց է տալիս մեկ առարկա։
3. Ի՞նչ է ցույց տսգիս գոյականի հոգնակի թիվը (հոգն– բազում, շատ):

Գոյականի հոգնակի թիվը ցույց է տալիս մեկից ավելի առարկա։

190. Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին: Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՞ր բառերին է -եր վերջավորություն ավելանում, ո՞ր բառերին՝ -ներ:

Ա. Ծառ-ծառեր, ձայն-ձայներ, հոտ-հոտեր, քար-քարեր, կով-կովեր, արջ-արջեր, փունջ-փնջեր, լուր-լուրեր, բառ-բառեր, բեղ-բեղեր, հայ-հայեր, հայր-հայրեր, ցեղ-ցեղեր, սիրտ-սրտեր, գիր-գրեր, սյուն-սյուներ, պատ-պատեր, հույն-հույներ, ձու-ձվեր, սուր-սրեր, քիթ-քթեր. քույր-քրեր, մայր-մայրեր, ձեռք-ձեռքեր, ոտք-ոտքեր, տատ-տատեր, պապ-պապեր:

Միավանկ բառերին ավելանում է հոգնակիի եր վերջավորությունը։

Բ. Եղբայր-եղբայրներ, աթոռ-աթոռներ, պապիկ-պապիկներ, տատիկ-տատիկներ, գրպան-գրպաներև, թութակ-թութակներ, եղնիկ-եղանակներ, ոչխար-ոչխարներ, սեղան-սեղաններ, թռչուն-թռչուններ, մեքենա-մեքենաներ, բարեկամ-բարեկամներ, աշակերտ-աշակերտներ, մատյան-մատյաններ, հեռախոս-հեռախոսներ, ծաղկավաճառ-ծաղկավաճառներ. պանրագործարան-պանրագործարաններ:

Բազմավանկ բառերին ավելանում      է  հոգնակիի  ներ վերջավորությունը։

191. Գրի՛ր, թե նախորդ առաջադրանքը կատարելիս
ա) ո՞ր բառերի մեջ երկու ն գրեցիր.

Երկու ն գրում ենք ն- ով ավարտվող բառերում։
բ) ո՞ր բառերի մեջ հնչյուններ փոխվեցին:

Փունջ-փնջեր,սիրտ-սրտեր,գիր-գրեր,ձու-ձվեր,սուր-սրեր,քիթ-քթեր

192. Տեքստի բոլոր գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ ևըստ անհրաժեշտության դրանցհամապատասխանեցրո՛ւ բայերը (գործողությունցույց տվող բառերը):

Հերթական ոլորանից հետո երևաց սրբավայրը: Վերևում արձան է նստած: Արձանը կորցրել է գլուխը: Երկրաշարժը բազմիցս սասանել է այդ լեռանգագաթը, օտար բանակի զինվորը ձգտել էխորտակել իրեն անհասանելի ու թշնամականսրբավայրը: Արձանը, բարձրաքանդակն ու գազանի կերպարանքը կերտված են հիանալի վարպետիկողմից:

Հերթական ոլորաններից հետո երևացին սրբավայրերը։Վերևում արձաններ են նստած։Արծանները կորցրել են գլուծները։ Երկրաշարժերը բազմիցս սասանել են այդ լեռնագագթները, օտար բանակի զինվորները ձգտել են խորտակել իրենց անհասանելի ու թշնամական սրբավայրերը։Արձանները,բարձրաքանդակներն  ու գազաննեի կերպարանքները կերտված են հիանալի վարպետի կողմից։

193. Տեքստում բոլոր գոյականները եզակի թվով են դրված: Որը պետք՝ հոգնակի դարձրո՛ւ:

Սֆինքսը մի սոսկալի հրեշ էր, որը կնոջ գլուխ ուներ, առյուծի մարմին, սուր ճանկեր, հզոր թևեր: Նա բնակություն էր հաստատել Թեբե քաղաքի մոտ և այնտեղ պիտի մնար, մինչև մի մարդ լուծեր նրա հանելուկը: Նա իր մոտից անցնող մարդկանց հանելուկԷր առաջարկում, բայց ոչ ոք չէր կարողանում լուծել, և մարդիկ մեռնում էին նրա սոսկալի գրկի մեջ: էդիպ արքան որոշում է Սֆինքսից փրկել մարդկանց և գնում է հրեշի մոտ:
– Ո՞վ է առավոտյան չորս ոտքով քայլում, կեսօրին՝երկու, իսկ երեկոյան՝ երեք,- հարցնում է Սֆինքսը:
– Մարդը,– պատասխանում է Էդիպ արքան:- Երբ նա երեխա է, սողում է, հասուն տարիքում երկու ոտքով էքայլում, իսկ ծերության օրերին փայտով է քայլում:
Հանելուկի ճիշտ պատասխանը լսելով՝ Սֆինքսը նետվում է ծովը և ոչնչանում: Այդպես էին վճռել հույների աստվածները:
Այսօր հանելուկային, անլուծելի հարցերն անվանում են«սֆինքսային»:

194. Տեքստերի եզակի գոյականները հոգնակիդարձրո՛ւ: Փոփոխությունից ո՞ր տեքստի միտքը փոխվեց:

Ա. Կատվի պատմությունն արտասովոր է: Մարդըկատվին մեկ աստվածացրել ու պաշտել է, մեկ վհուկհամարել ու խուսափել: Երբեմն էլ կատվի միջոցով իրապագան է զուշսւկել:
Կատուն ապրում է մարդու կողքին, հաճախհավատարիմ ծառայում է մարդուն, բայց առաջվապես անկախ ու նույնիսկ կիսավայրենի է մնում: Իտարբերություն ուրիշ ընտանի կենդանու՝ կատունմարդու համար խորհրդավոր ու անճանաչելի է մնում, իր գաղտնիքը «չի բացում»:
Բ. Մոտ հարյուր տարի առաջ Օդեսայում փիղըփախավ կրկեսից: Տերն ինչ արեց, չարեց, նա էլ կրկեսչվերադարձավ:

Ա

Կատուների պատմություններն արտասովոր են։ Մարդիկ կատուներին մեկ աստվածացրել ու պաշտել են, մեկ՝վհուկներ համարել ու խուսափել։ Երբեմն էլ կատուների միջոցով իրենց ապագան են գուշակել։Կատուներն ապրում են մարդկանց կողքին, հաճախ հավատրիմ ծառայում են մարդկանց, բայց առաջվա պես անկախ ու նույնիսկ կիսավայրենի են մնում։Ի տարբերություն ուրիշ ընտանի կենդանիների՝ կատուները մարդկանց համար խորհրդավոր ու անճանաչելի են մնում, իրենց գաղտնիքները <<չեն բացում>>։

Բ

Հարյուրավոր  տարիներ առաջ Օդեսայում փղերը փախան կրկեսներից։ Տերերը ինչ արեցին, չարեցին,նրանք էլ կրկեսներ չվերադարձան։

Բ տեքստի միտքը փոխվեց։

195. Երկու տեքստերում էլ հոգնակի գոյականներըեզակի դարձրո՛ւ և դրան համապատասխանփոփոխություններ արա՛: Այդ փոփոխությունից ո՞րտեքստի միտքը փոխվեց:

Ա. Երկրի վրա մարդկանց կյանքն ամուր կապված է կենդանիների հետ: Բայց մարդիկ ու կենդանիներըմիշտ նույն ձևերով չեն հարաբերվել: Սկզբումկենդանիները մարդկանց ուտելիք ու հագուստ ենտվել: Նրանք սարսափ են ներշնչել կամ ուրախությունեն պարգևել մարդկանց: Մարդիկ էլ նրանց առաջխոնարհվել ու պաշտել են նրանց: Հետոաստվածացված կենդանիներին փոխարինել ենաշխատավոր կենդանիները:

Երկրի վրա մարդու կյանքն ամուր կապված է կենդանու հետ։Բայց մարդն ու կենդանին միշտ նույն ձևուվ չեն հարաբերվել։ Սկզբում կենդանին մարդուն ուտելիք ու հագուստ է տվել։ Նա սարսափ է ներշնչել, կամ ուրախություն պարգևել մարդուն։ Մարդն էլ նրա առաջ խոնարհվել ու պաշտել է նրան։ Հետո Աստված կենդանուն փոխարինել է աշխատավոր կենդանի ով։

Բ. Հետաքրքրասեր մարդիկ ճամփորդում էինԱֆրիկայով և ուսումնասիրում այնտեղիկենդանիներին ու թռչուններին: Հետո նրանք իրենցհետ հայրենիք բերեցին նաև աֆրիկացիների շատգլխարկներ: Այդ գլխարկները գարդարողփետուրների մեջ գիտնականները նկատեցինայնպիսիները, որոնք գիտությանը հայտնիթռչուններին չէին պատկանում:

Հետաքրքրասեր մարդը ճամփորդում էր Աֆրիկայով և ուսումնասիրում այնտեղի կենդանուն ու թռչունին։ Հետո նա իր հետ հայրենիք բերեց  նաև Աֆրիկացու շատ գլխարկ։ Այդ գլխարկը զարդարող փետուրի մեջ գիտնականը նկատեց այնպիսին, որը գիտությանը հայտնի թռչունի չէր պատկանում։

Բ տեքստի միտքը փոփոխվեց։

Գոյականը երկու թիվ ունի՝ եզակի և հոգնակի: Եզակին ցույց է տալիս մեկ առարկա, հոգնակին՝ մեկից ավելի: Հոգնակին կազմվում է եզակիից՝ հիմնականում -եր կամ –ներ մասնիկների օգնությամբ. (-եր–ը ավելանում է միավանկբառերին, ները՝ բազմավանկ)

Ձյունապատ լեռներ ու կապույտ լճեր։
Երկինքներ, որպես երազներ հոգու։
Երկինքներ, որպես մանկական աչեր։
Մենակ էի ես։ Ինձ հետ էիր դու։

Երբ լսում էի մրմունջը լճի
Ու նայում էի թափանցիկ հեռուն —
Զարթնում էր իմ մեջ քո սուրբ անուրջի
Կորուստը այն հին, աստղայի՜ն, անհո՜ւն։

Կանչում էր, կանչում ձյունոտ լեռներում
Մեկը կարոտի իրիկնամուտին։
Իսկ գիշերն իջնում, ծածկում էր հեռուն
Խառնելով հոգիս աստղային մութին․․․

Առաջադրանքներ

• Արտահայտիչ կարդա բանաստեղծությունը, բացատրի՛ր ընդգծված բառերը։
• Բանաստեղծության համար նոր վերնագիր ընտրի՛ր․ ընտրությունդ հիմնավորի՛ր։
• Դուրս գրի՛ր բառակապակցությունները։ Դրանք գործածիր նախադասությունների մեջ։
• Առանձնացրո՛ւ և բացատրի՛ր գեղարվեստական արտահայտչամիջոցները։
• Բանաստեղծության մեջ շեղատառերով գրված բառերը մակդիրներ են։ Կարդա՛ ու փորձիր բացատրել, թե  մակդիրներն ի՞նչ են արտահայտում և ի՞նչ հարցի են պատասխանում։
• Ի՞նչ գույն ունի բանաստեղծությունը։ Հիմնավորի՛ր պատասխանդ։

<<Ես իմ անուշ Հայաստանի>>

Արևահամ

Լարն

Սազի

Ողբանվագ

Լուսե

Վսեմ

Արնավառ

Անհաս

Բարն

181. Բացատրի´ր, թե –ցի ածանցով կազմված բառերըո՞ր դեպքում են մեծատառով գրվում:

Այն դեպքում երբ ազգանուն է։
Օրինակ՝ Խորենացի, Փարպեցի, Շիրակացի

Մովսես Խորենացին գրի է առել մեր նախնիների մասին պատմող առասպելներն ու դարերի միջով հասցրել մեզ:
Գայլ Վահանը Ղազար Փարպեցու ամենասիրելիհերոսն է:
Առակներն ընտրված էին Վարդան Այգեկցու«Աղվեսագրքից»: 
Գրիգոր Նարեկացու մասին մի ավանդույթ պատմումէ, թե նա ինչպես է կյանք տվել ու թռցրել եփածաղավնիներին: 
Անանիա Շիրակացին էլ յոթերորդ դարում է քննելտիեզերքը:

182. Բացատրի՛ր, թե ընդգծված հատուկ գոյականները ի՞նչ բառերից են առաջացել:

Երկաթ, ձախորդ, առյուծ, Երզնկա, արքա

Մեր բակի ամենաուրախ աղջիկը Շուշանն է:
Աշոտ Երկաթի մասին նոր գիրք եմ ուզում կարդալ:
Ամբողջ պատմության մեջ Ձախորդ Փանոսը ոչ միանգամ մեղավոր չի՞ լինում, ի՞նչ է:
Դավթի հայրն էր Առյուծ Մհերը:
Փիլիսոփա և բանաստեղծ Հովհաննես Երզնկացին աշակերտել է ժամանակի համբավավոր գիտնականՎարդան Արևելցուն:
Նեղոսի արեմտյան ափին՝ Արքաների հովտում, հինվԵգիպտոսի ճարտարապետական հուշարձանների մի ամբողջ թանգարան է պահպանվել:

183. Կետերի փոխարեն պահանջվող մեծատառը կամ փոքրատառը գրի´ր:

Նրա պապը  Սասունցի էր ու շատ էր պատմում.սասունցիների մասին;
Ուզում էր նմանվել Սասունցի Դավթին:
էպոսի վերջին հերոսը Փոքր Մհերն է:
Գրքի հերոսը մի փոքր տղա է:
«Սասունցի Դավիթ» էպոսում հիշատակվում է Պղնձե քաղաքը: 
Գտածը պղնձե մատանի էր:
Կիրակոս Գանձակեցու պատմության մեջ հանդիպումէ Պղնձահանք կոչվող վանքը:
Ես վստահ եմ, որ Գանձասար լեռը դեռ կարդարացնի իր հպարտ անունը:
Ինչե՜ր ասես չկային՝ ոսկե անոթներ ու արձանիկներ, թանկարժեք զարդեր. դա մի իսկական գանձասար էր:
Պետրոս Առաջինը հովանավորում էր գիտությունն ուարվեստը: 
Պետրոսն առաջինը հասավ կայանին:
Ալեքսանդր Մակեդոնացին գիտեր ամեն մի իրավիճակից դուրս գալու ձևը:

184. Ա և Բ խմբի բառերի տարբերությունը գտի՛ր և լրացրո՛ւ տրված նախադասությունը:

Ա. Երեխա, գրող, նավաստի, գերմանացի, խոհարարուհի, Արտակ, հայ, մարզիկ, նախագահ, նախարար:

Բ. Ծով, ձուկ, երկաթ, պայուսակ, այծ, փիղ. տուփ, խնձոր, սառույց, շուն, կատու, գրիչ, սեղան:
Գոյականները բաժանվում են երկու խմբի՝  շնչավոր և անշունչ

185. Նախադասությունը լրացրո՛ւ տրված հարցին պատասխանող գոյականներով:

Սիրտը մռմռում էր. երեի նեղացրել էին:

Շունիկը նվնվում էր. երևի նեղացրել էին:

Նապաստակը ցատկեց ցանկապատից դուրս:

Գնդակը ցատկեց ցանկապատից ղուրս:

Շյուղը ճանկռել է տատիկի ձեռքը:

Փիսիկը ճանկռել է տատիկի ձեռքը:

Առարկա ցույց տվող բառերը գոյականներ են:
Պատասխանում են ո՞վ, ի՞նչ հարցերին:
Գոյականները լինում են հատուկ և հասարակ: Հատուկ անունը առարկաներից ամեն մեկինտրվող առանձին անունն է և սկսվում էմեծատառով: Հասարակ անունը առարկաներին տրվող ընդհանուր անուն է և սկսվում է փոքրատառով:
 Մարդկանց տրվող հատուկ և հասարակ անունները անձ ցույց տվող գոյականներ են և   պատասխանում են ո՞վ հարցին: Մնացած բոլորգոյականները պատասխանում են ի՞նչ հարցին: