Գոյականի թիվը
186. Յուրաքանչյուր շարքի չորս բառերն ի՞նչ ընդհանրություն ունեն, որ նույն շարքի մի բառը չունի:
ա) Երաշտահավեր բ) Մանուկներ գ) Հատիկներ
դեղձանիկներ երեխա կապիկներ
վագրեր պատանիներ ձագուկներ
առյուծներ երիտասարդներ կանայք
սիրամարգ մարդիկ տանտիկիններ
Գ շարքի բոլոր բառեր բառերը հոգնակի են։
187. Տրված բառախմբերի տարբերությունը գտի՛ր ևբառախմբերն անվանի՛ր:
Ա. Շինարար, վարպետ, գեղեցկուհի, տարի, գիրք, տետր, գազան, վանդակ:
Ա շարքում բառերը գրված են եզակի թվով։
Բ. Շինարարներ, վարպետներ, գեղեցկուհիներ, տարիներ, գրքեր, տետրեր, գազաններ, վանդակներ:
Բ շարքում բոլոր բառերը գրված են հոգնակի թվով։
188. Բառախմբերի կազմման օրինաչափությունը գտի՛ր և Բ խումբն ինքդ լրացրո՛ւ:
Ա. Սար, հայ, կաթիլ, ուսուցիչ, մայր, մատանի, տատ, կատու, թութակ, գրպան:
Ա խմբում բառերը եզակի թվով են գրված
Բ. Սարեր, հայեր, կաթիլներ, ուսուցիչներ,մայրեր,մատանիներ տատեր ,կատուներ, թութակներ,գրպաններ
Բ խմբում բառերը գրեցինք հոգնակի թվով
189. Տրված նախադասությունը կարդա՛ և հարցերինպատասխանի՛ր:
187 և 188-րդ վարժությունների Ա խմբերում եզակիթվով դրված գոյականներ են, իսկ Բ խմբերում նույնգոյականներն են՝ հոգնակի թվով:
1. Գոյականը քանի՞ թիվ ունի:
Գոյականը ունի 2 թիվ՝ եզակի և հոգնակի։
2. Ի՞նչ է ցույց տալիս գոյականի եզակի թիվը (եզ – միակ, մեկ հատ):
Գոյականի եզակի թիվը ցույց է տալիս մեկ առարկա։
3. Ի՞նչ է ցույց տսգիս գոյականի հոգնակի թիվը (հոգն– բազում, շատ):
Գոյականի հոգնակի թիվը ցույց է տալիս մեկից ավելի առարկա։
190. Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին: Փորձի՛ր բացատրել, թե ո՞ր բառերին է -եր վերջավորություն ավելանում, ո՞ր բառերին՝ -ներ:
Ա. Ծառ-ծառեր, ձայն-ձայներ, հոտ-հոտեր, քար-քարեր, կով-կովեր, արջ-արջեր, փունջ-փնջեր, լուր-լուրեր, բառ-բառեր, բեղ-բեղեր, հայ-հայեր, հայր-հայրեր, ցեղ-ցեղեր, սիրտ-սրտեր, գիր-գրեր, սյուն-սյուներ, պատ-պատեր, հույն-հույներ, ձու-ձվեր, սուր-սրեր, քիթ-քթեր. քույր-քրեր, մայր-մայրեր, ձեռք-ձեռքեր, ոտք-ոտքեր, տատ-տատեր, պապ-պապեր:
Միավանկ բառերին ավելանում է հոգնակիի եր վերջավորությունը։
Բ. Եղբայր-եղբայրներ, աթոռ-աթոռներ, պապիկ-պապիկներ, տատիկ-տատիկներ, գրպան-գրպաներև, թութակ-թութակներ, եղնիկ-եղանակներ, ոչխար-ոչխարներ, սեղան-սեղաններ, թռչուն-թռչուններ, մեքենա-մեքենաներ, բարեկամ-բարեկամներ, աշակերտ-աշակերտներ, մատյան-մատյաններ, հեռախոս-հեռախոսներ, ծաղկավաճառ-ծաղկավաճառներ. պանրագործարան-պանրագործարաններ:
Բազմավանկ բառերին ավելանում է հոգնակիի ներ վերջավորությունը։
191. Գրի՛ր, թե նախորդ առաջադրանքը կատարելիս
ա) ո՞ր բառերի մեջ երկու ն գրեցիր.
Երկու ն գրում ենք ն- ով ավարտվող բառերում։
բ) ո՞ր բառերի մեջ հնչյուններ փոխվեցին:
Փունջ-փնջեր,սիրտ-սրտեր,գիր-գրեր,ձու-ձվեր,սուր-սրեր,քիթ-քթեր
192. Տեքստի բոլոր գոյականները հոգնակի դարձրո՛ւ ևըստ անհրաժեշտության դրանցհամապատասխանեցրո՛ւ բայերը (գործողությունցույց տվող բառերը):
Հերթական ոլորանից հետո երևաց սրբավայրը: Վերևում արձան է նստած: Արձանը կորցրել է գլուխը: Երկրաշարժը բազմիցս սասանել է այդ լեռանգագաթը, օտար բանակի զինվորը ձգտել էխորտակել իրեն անհասանելի ու թշնամականսրբավայրը: Արձանը, բարձրաքանդակն ու գազանի կերպարանքը կերտված են հիանալի վարպետիկողմից:
Հերթական ոլորաններից հետո երևացին սրբավայրերը։Վերևում արձաններ են նստած։Արծանները կորցրել են գլուծները։ Երկրաշարժերը բազմիցս սասանել են այդ լեռնագագթները, օտար բանակի զինվորները ձգտել են խորտակել իրենց անհասանելի ու թշնամական սրբավայրերը։Արձանները,բարձրաքանդակներն ու գազաննեի կերպարանքները կերտված են հիանալի վարպետի կողմից։
193. Տեքստում բոլոր գոյականները եզակի թվով են դրված: Որը պետք՝ հոգնակի դարձրո՛ւ:
Սֆինքսը մի սոսկալի հրեշ էր, որը կնոջ գլուխ ուներ, առյուծի մարմին, սուր ճանկեր, հզոր թևեր: Նա բնակություն էր հաստատել Թեբե քաղաքի մոտ և այնտեղ պիտի մնար, մինչև մի մարդ լուծեր նրա հանելուկը: Նա իր մոտից անցնող մարդկանց հանելուկԷր առաջարկում, բայց ոչ ոք չէր կարողանում լուծել, և մարդիկ մեռնում էին նրա սոսկալի գրկի մեջ: էդիպ արքան որոշում է Սֆինքսից փրկել մարդկանց և գնում է հրեշի մոտ:
– Ո՞վ է առավոտյան չորս ոտքով քայլում, կեսօրին՝երկու, իսկ երեկոյան՝ երեք,- հարցնում է Սֆինքսը:
– Մարդը,– պատասխանում է Էդիպ արքան:- Երբ նա երեխա է, սողում է, հասուն տարիքում երկու ոտքով էքայլում, իսկ ծերության օրերին փայտով է քայլում:
Հանելուկի ճիշտ պատասխանը լսելով՝ Սֆինքսը նետվում է ծովը և ոչնչանում: Այդպես էին վճռել հույների աստվածները:
Այսօր հանելուկային, անլուծելի հարցերն անվանում են«սֆինքսային»:
194. Տեքստերի եզակի գոյականները հոգնակիդարձրո՛ւ: Փոփոխությունից ո՞ր տեքստի միտքը փոխվեց:
Ա. Կատվի պատմությունն արտասովոր է: Մարդըկատվին մեկ աստվածացրել ու պաշտել է, մեկ վհուկհամարել ու խուսափել: Երբեմն էլ կատվի միջոցով իրապագան է զուշսւկել:
Կատուն ապրում է մարդու կողքին, հաճախհավատարիմ ծառայում է մարդուն, բայց առաջվապես անկախ ու նույնիսկ կիսավայրենի է մնում: Իտարբերություն ուրիշ ընտանի կենդանու՝ կատունմարդու համար խորհրդավոր ու անճանաչելի է մնում, իր գաղտնիքը «չի բացում»:
Բ. Մոտ հարյուր տարի առաջ Օդեսայում փիղըփախավ կրկեսից: Տերն ինչ արեց, չարեց, նա էլ կրկեսչվերադարձավ:
Ա
Կատուների պատմություններն արտասովոր են։ Մարդիկ կատուներին մեկ աստվածացրել ու պաշտել են, մեկ՝վհուկներ համարել ու խուսափել։ Երբեմն էլ կատուների միջոցով իրենց ապագան են գուշակել։Կատուներն ապրում են մարդկանց կողքին, հաճախ հավատրիմ ծառայում են մարդկանց, բայց առաջվա պես անկախ ու նույնիսկ կիսավայրենի են մնում։Ի տարբերություն ուրիշ ընտանի կենդանիների՝ կատուները մարդկանց համար խորհրդավոր ու անճանաչելի են մնում, իրենց գաղտնիքները <<չեն բացում>>։
Բ
Հարյուրավոր տարիներ առաջ Օդեսայում փղերը փախան կրկեսներից։ Տերերը ինչ արեցին, չարեցին,նրանք էլ կրկեսներ չվերադարձան։
Բ տեքստի միտքը փոխվեց։
195. Երկու տեքստերում էլ հոգնակի գոյականներըեզակի դարձրո՛ւ և դրան համապատասխանփոփոխություններ արա՛: Այդ փոփոխությունից ո՞րտեքստի միտքը փոխվեց:
Ա. Երկրի վրա մարդկանց կյանքն ամուր կապված է կենդանիների հետ: Բայց մարդիկ ու կենդանիներըմիշտ նույն ձևերով չեն հարաբերվել: Սկզբումկենդանիները մարդկանց ուտելիք ու հագուստ ենտվել: Նրանք սարսափ են ներշնչել կամ ուրախությունեն պարգևել մարդկանց: Մարդիկ էլ նրանց առաջխոնարհվել ու պաշտել են նրանց: Հետոաստվածացված կենդանիներին փոխարինել ենաշխատավոր կենդանիները:
Երկրի վրա մարդու կյանքն ամուր կապված է կենդանու հետ։Բայց մարդն ու կենդանին միշտ նույն ձևուվ չեն հարաբերվել։ Սկզբում կենդանին մարդուն ուտելիք ու հագուստ է տվել։ Նա սարսափ է ներշնչել, կամ ուրախություն պարգևել մարդուն։ Մարդն էլ նրա առաջ խոնարհվել ու պաշտել է նրան։ Հետո Աստված կենդանուն փոխարինել է աշխատավոր կենդանի ով։
Բ. Հետաքրքրասեր մարդիկ ճամփորդում էինԱֆրիկայով և ուսումնասիրում այնտեղիկենդանիներին ու թռչուններին: Հետո նրանք իրենցհետ հայրենիք բերեցին նաև աֆրիկացիների շատգլխարկներ: Այդ գլխարկները գարդարողփետուրների մեջ գիտնականները նկատեցինայնպիսիները, որոնք գիտությանը հայտնիթռչուններին չէին պատկանում:
Հետաքրքրասեր մարդը ճամփորդում էր Աֆրիկայով և ուսումնասիրում այնտեղի կենդանուն ու թռչունին։ Հետո նա իր հետ հայրենիք բերեց նաև Աֆրիկացու շատ գլխարկ։ Այդ գլխարկը զարդարող փետուրի մեջ գիտնականը նկատեց այնպիսին, որը գիտությանը հայտնի թռչունի չէր պատկանում։
Բ տեքստի միտքը փոփոխվեց։
Գոյականը երկու թիվ ունի՝ եզակի և հոգնակի: Եզակին ցույց է տալիս մեկ առարկա, հոգնակին՝ մեկից ավելի: Հոգնակին կազմվում է եզակիից՝ հիմնականում -եր կամ –ներ մասնիկների օգնությամբ. (-եր–ը ավելանում է միավանկբառերին, ները՝ բազմավանկ)